ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΗ ΠΟΛΗ

Ίσως τελικά δεν πρέπει να κατεβαίνω στο Κέντρο. Με χαλάει.

Είμαι στο μετρό με κατεύθυνση προς Αθήνα. Από το βάθος δεξιά ακούγεται δυο – τρεις φορές  η γνωστή επεξήγηση «έχω κάποιο πρόβλημα» (δεν ακούω όμως ποιο), ακολουθούμενη από τη συνηθισμένη ικεσία «αν μπορείτε, μια βοήθεια». Μικρή παύση. «Ευχαριστώ» – βαθιά φωνή, αμήχανα. Ο άνθρωπος πλησιάζει στο βαγόνι μας. Ο κόσμος ενστικτωδώς μαζεύεται: με μικρές ανεπαίσθητες κινήσεις συρρικνώνεται, στρέφεται προς τον εαυτό του, φέρνει  και τα υπάρχοντά του πιο κοντά στο σώμα του, αναδεύεται λίγο στη θέση του. Αποστρέφει αμήχανα το βλέμμα, ή το πετάει εδώ κι εκεί.

Όμως με το που φτάνει σε εμάς ο άνθρωπος σταματάει να ζητάει.

Τον παρατηρώ, όσο μου επιτρέπει το δικό μου πεταχτό βλέμμα. Περπατάει κάπως περίεργα, σέρνοντας λίγο τα πόδια του και γέρνοντας λίγο μπροστά.  Γρήγορα καταλαβαίνω πως αυτό οφείλεται στην ηλικία του: είναι ένας παππούς, γύρω στα 80. Η οστεοπόρωση τού έχει φορτώσει μια μικρή καμπούρα και τα χρόνια τού έχουν μαγκώσει το περπάτημα Το πρόσωπό του έχει κάτι παράξενο. Θα μου πάρει μέρες για να μου έρθει σαν επιφοίτηση το προφανές: το στόμα του έχει τη συνηθισμένη παραμόρφωση που δημιουργεί η έλλειψη οδοντοστοιχίας.

Όταν ο κύριος μού στρέφει την πλάτη για να πιαστεί από τη χειρολαβή, τον παρατηρώ καλύτερα. Είναι καθαρός, κουρεμένος, χτενισμένος, τα ρούχα του είναι κι αυτά καθαρά, αξιοπρεπέστατα˙ στο χέρι κρατάει και μια ομπρέλα –είναι βροχερή μέρα. Θα μπορούσε να είναι ο παππούς οποιουδήποτε νέου μέσα στο βαγόνι. Κανένας από αυτούς τους  νέους δεν σηκώθηκε να παραχωρήσει τη θέση του. Ούτε σ΄ αυτόν ούτε σε κανέναν άλλον ηλικιωμένο.

Οι επιβάτες  που μπήκαν από την επόμενη στάση και μέχρι να κατέβει ο κύριος, ούτε που θα κατάλαβαν ότι πριν από λίγο εκείνος επαιτούσε. Τι να συνέβη και σταμάτησε; Η ντροπή. Μάζεψε όσα ευρώ του έφταναν για να πάρει κάτι να φάει ή ζήτησε όσο άντεξε η περηφάνια του και σταμάτησε. Έπειτα στάθηκε κοντά στην πόρτα μέχρι να φτάσει στον προορισμό του, αρκετές στάσεις μετά.

Όταν έφτασα στο Σύνταγμα, τα πλήθη που περίμεναν στην αποβάθρα κινήθηκαν ως συνήθως απειλητικά προς τους εξερχόμενους. Θέλουν πάντα να μπουν χωρίς να περιμένουν τους άλλους να βγουν. Ευτυχώς για τη λειτουργικότητα του συστήματος, οι εξερχόμενοι είναι εξίσου αποφασισμένοι να πετύχουν το στόχο τους με τους εισερχόμενους. Αν ήταν άλλης πάστας, θα παρέμεναν στοιχειωμένοι στην αμαξοστοιχία μέχρι τη λήξη της βάρδιας.

Στην αίθουσα εκδηλώσεων του μετρό, μικροπωλητής παραπονιέται: «μας ζητάνε πάνω από 300 ευρώ νοίκι την ημέρα». 

Περνάω απέναντι να πιάσω Ερμού. Με την ψυχή στο στόμα. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, το φανάρι για τους πεζούς μένει πράσινο μόνο για όσο σου παίρνει να φτάσεις στα μισά, κι αυτό αν δεν έχει πολύ κόσμο.

Βρίσκομαι μέσα σ’ ένα κατάστημα χαζεύοντας, όταν θορυβούμαι από άναρθρες κραυγές, τόσο δυνατές, που παρόλο που προέρχονται απ’ έξω διαπερνάνε όλα τα ενδιάμεσα και  πλέκονται ανάμεσα στις νότες της δυνατής μουσικής που παίζει το ηχοσύστημα. Βγαίνω έξω. Είναι ένας αγγλόφωνος: Άγγλος; Αυστραλός; Αμερικάνος; Είναι αδύνατον να καταλάβεις σ’ αυτή την ένταση της φωνής και τραγουδιστά. Γιατί ο άνθρωπος αυτός τραγουδάει, τόσο δυνατά και παράφωνα και άναρθρα, που αργείς λίγο να το καταλάβεις. Από τις εκφράσεις του και τις χειρονομίες του μάλιστα καταλαβαίνω ότι νομίζει ότι τραγουδάει καλά. Άλλωστε, έχει κι ένα καπέλο στο έδαφος μπροστά του για να μαζέψει λεφτά. Το θολό, αλλοπαρμένο βλέμμα του επιβεβαιώνει την ενστικτώδη εντύπωση ότι ο άνθρωπος αυτός χρήζει ψυχιατρικής βοήθειας.

Στο επόμενο κατάστημα που μπαίνω οι πωλητές με ακολουθούν παντού σαν σκιά, σαν να επρόκειτο ανά πάσα στιγμή να τους κλέψω. «Να βοηθήσω;», «Χρειάζεστε βοήθεια;», «Να βοηθήσω;», «Χρειάζεστε βοήθεια;»,  «Να βοηθήσω;», «Να βοηθήσω;», «Να βοηθήσω;».

Μια εβδομάδα μετά, ίδια μέρα και ώρα, οπότε και όντως χρειάζομαι τη βοήθειά τους, πρέπει να τους ακολουθώ εγώ απελπισμένα, προσπαθώντας να τους αποσπάσω πληροφορίες. Σιγουρεμένοι ότι είμαι πελάτης και όχι κλέφτης, οι πωλητές βρίσκουν συνεχώς κάτι άλλο να κάνουν από το να με εξυπηρετήσουν. 

Στο επόμενο κατάστημα, ένας άλλος πελάτης, Πακιστανός, έρχεται αντιμέτωπος με μεγαλύτερη  απαξίωση. Υποτιμητικός ενικός, υπεροψία, τοποθέτηση σε ανυποληψία.

Φεύγω μια ώρα αρχύτερα.

Έξω στο δρόμο, λίγα μέτρα πιο κάτω από το μαγαζί, διασταυρώνομαι κι εγώ με δύο Πακιστανούς. Αυτόματα μαζεύομαι, φυλάγομαι, φοβάμαι. 

Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, κάτι άλλο μου αποσπά την προσοχή.

Βρίσκομαι μπροστά από ένα νεοκλασικό κτίριο σε αποσύνθεση. Σταματάω, όπως κάνω πάντα μπροστά σε ξεχασμένα νεοκλασικά, να το χαζέψω και περνάνε λίγα δευτερόλεπτα μέχρι να συνειδητοποιήσω ότι το συγκεκριμένο νεοκλασικό, στην οδό Πραξιτέλους, είναι κάτι παραπάνω από ερειπωμένο. Είναι καμένο. ‘Ένα από τα λιγότερο γνωστά θύματα των πρόσφατων εμπρησμών; Το περιεργάζομαι κι άλλο. Όσο αντέχω. Τα παλιά κτίρια δεν καίγονται όπως τα τσιμέντα. Τα κτιστά τους  κονιορτοποιούνται. Γίνονται χώμα, που κατρακυλάει προς το έδαφος σε μικρούς ή μεγαλύτερους σβώλους.  Σκορπάνε σε κόκκους, διαλύονται στον αέρα. Το σιδερένιο  κιγκλίδωμα του μικρού μπαλκονιού έχει μείνει καρφωμένο σε ότι σώθηκε από την πρόσοψη, μόνο του, χωρίς πάτο. Τα σκαλίσματά του  με κοιτάνε.

On with the show

Περπατάω όπως οι περισσότεροι, με το βλέμμα λίγο σκυμμένο, δήθεν προσηλωμένο στην ευθεία, αλλά στην πραγματικότητα απόλυτα συνδεδεμένο με την περιφερειακή μου όραση. Με την οποία πιάνω αμέσως μια φιγούρα στημένη στην άκρη της Ευαγγελιστρίας. Κάτι θέλει. Απευθύνεται σε περαστικούς που την αποφεύγουν, προσπερνώντας την  γρήγορα, με το βλέμμα – φωτοτυπία του δικού μου. Ετοιμάζομαι να κάνω το ίδιο όταν η φιγούρα δίνει ένα μικρό σάλτο και στέκεται μπροστά μου, αποφασισμένη να βρει αυτό που ψάχνει. Στα δευτερόλεπτα που αναζητώ αγχωμένα τρόπο διαφυγής έρχονται στ’ αυτιά μου τα άπταιστα αγγλικά: «Excuse me, do you know  where Aiolou street is?” Ανακούφιση.  Σηκώνω επιτέλους το βλέμμα για να αντικρίσω τον συνάνθρωπό μου: Ένας νεαρός τουρίστας είναι, που χάθηκε. Η καλοσύνη στα μάτια του με τρομάζει. Ευτυχώς που φοράω γυαλιά ηλίου και δεν βλέπει τα δικά μου. Είναι τόσο ευγνώμων για τη βοήθεια, που με κάνει και νοιώθω μια βαθιά θλίψη.

Πότε γίναμε έτσι;

Στο αμέσως επόμενο δρομάκι,  παραλίγο να με πατήσει ένας φουριόζος ποδηλάτης. Πριν πολλά χρόνια, στην πατρίδα του νεαρού τουρίστα που μόλις αποχαιρέτισα, μια ποδηλάτισσα έριξε κάτω τη σπιτονοικοκυρά μου προκαλώντας της κάταγμα στο χέρι κι εξαφανίστηκε. Ένας  περαστικός όμως συγκράτησε την πινακίδα κυκλοφορίας της κι έτσι η αστυνομία βρήκε και συνέλαβε την κοπέλα που τραυμάτισε κι άφησε αβοήθητο έναν πεζό. Τώρα, εδώ, το «Α!» της τρομάρας μου ακολούθησε μια ηχηρή βρισιά εκ μέρους του ποδηλάτη μπροστά στον οποίο τόλμησα να σταθώ εμπόδιο: «Που…….». Ανώνυμος, αταυτοποίητος, ξέσκεπος και ξέγνοιαστος καβαλάρης.

Θέλω να θυμώσω, αλλά κουράζομαι.

Χαμηλά στην Ερμού, ξαπλωμένος ένας άστεγος.

Λίγο πιο ψηλά, δυο πρώην ΕΣΣΔ κοπέλες μαλώνουν, φωνάζουν και χειρονομούν. Η μία κρατάει ακορντεόν.

Ακόμα πιο ψηλά, ακόμη ένα ακορντεόν, αλλά κι ένα μπαγλαμαδάκι. Και τα δύο στα χέρια παιδιών, το ένα εκ των οποίων – πρωτόγνωρο- δεν είναι μελαμψό.

Και στην κορυφή της Ερμού, οι νεαροί που μοιράζουν στυλό εκ  μέρους κέντρου αδυνατίσματος τσακώνονται με έναν Έλληνα μεθυσμένο που άφησε το τενεκεδάκι της μπύρας του πάνω στον πάγκο τους.

Δίπλα μου, ένας αδέσποτος σκύλος λιάζεται αμέριμνος, στη μέση του πεζοδρομίου και των ποδοβολητών. Εκεί είχε ήλιο, εκεί ξάπλωσε.  Ίσως να ξέρει κάτι περισσότερο από εμένα.

Στο ίδιο κατάστημα έξω από το οποίο την προηγούμενη εβδομάδα ούρλιαζε ο απελπισμένος τροβαδούρος, μια Φιλιππινέζα μαμά απευθύνεται στο παιδί της σε σπαστά Ελληνικά : «τέλεις γκάλα;». Από το καρότσι του, το δίχρονο Φιλιππινεζάκι απαντάει σε άπταιστα ναζιάρικα Ελληνικά: «ναι, θέλω γάλα».

Μέσα στο βαγόνι του μετρό εισβάλλουν τα νιάτα δύο δεκαπεντάχρονων, με το σακίδιο του σχολείου στον ώμο. Η μία, ξανθοκάστανη Ελληνοφατσούλα. Ο άλλος, μαύρος, με ένα μαύρο από τα βάθη της Αφρικής. Τα μάτια και των δύο σπινθηροβόλα, αλλά ταυτόχρονα  καθαρά κι αθώα. Όσο κι αν το περιβάλλον δεν βοηθάει, δεν μπορούν από την ανθρώπινη φύση τους παρά να ζουν στον κόσμο της ηλικίας τους.  Όρθια, ακουμπισμένα χαλαρά στις διαχωριστικές μπάρες, δυο φιλαράκια μαθητόπουλα, που μιλάνε και γελάνε στα Ελληνικά.  

Ίσως τελικά  υπάρχει ελπίδα.